İkili tarama testi (diğer adlarıyla ikili test, ense kalınlığı testi), hamilelerin bebeklerinde herhangi bir doğum kusuru olup olmadığını kontrol etmek adına yaptırdıkları oldukça önemli bir testtir. Sağlıklı tüm gebeliklerde yapılması önerilen, kromozomal anomaliler hakkında tarama sağlayan testtir.
İçindekiler
İkili Tarama Testi Nedir?
Üç aylık test olarak da adlandırılan bu testi down sendromu ve trizomi 18 benzeri doğum problemlerini tespit etmek için yaptırılır. Test sonucunda %100 emin olunamayacağını ifade etmek gerekir.
İkili tarama testine bu ismin verilmesinin temel nedeni kandaki iki protein değerinin ölçülmesi ve ense kalınlığı (NT) testinin gerçekleştirilmesidir. Gebeliğin ilk 3 ayında gerçekleştirilen bu test plasenta tarafından üretilen protein değerlerine göre sonuçlar verir. Söz konusu protein değerlerinde gözlemlenen anormallikler annenin down sendromlu bir bebek taşıdığını işaret edebilir.
İkili Tarama Testi (Üç Aylık Test) Neden Yapılır?
Hamile kaldıkları andan itibaren bebek ve annelik konusunda oldukça heyecanlı olan anne adayları için bebeklerinin sağlıkla dünyaya gelmesi ilk önceliktir. Bu noktada doktor tavsiyesiyle mümkün olan her test ve taramayı yaparak bebeklerinin sağlıklarını ciddiye alan ebeveynler için ikili tarama testi çok büyük önem taşır. Nitekim down sendromu ve trizomi 18 gibi problemler hamileliğin ilk döneminde (1. trimester) tespit edilebilen hastalıklardır. Bu doğum kusurlarının zamanında teşhis edilmemesi önlem alınmasını engeller.
İkili tarama testi erken teşhis ve aksiyon alınması konusunda ebeveynlerin en büyük yardımcısıdır. Çocuklarında kalıcı bir hasar olacağını ve yaşam şansının oldukça düşük olduğunu tespit eden anne ve babalar bu bağlamda önlemler alabilir, bebeklerini dünyaya getirip getirmeme kararını verebilirler. Ayrıca, böyle bir kusurla dünyaya getirmeye karar verdikleri bebeklerinde fiziki ve psikolojik nelerle karşılaşabilecekleri hakkında hazırlıklı olma şansına sahip olurlar.
Üç Aylık Test Ne Zaman Yapılır?
İkili taramanın aşamalarından biri olan kan testi, gebeliğin 9. haftasından 13. haftasının sonuna kadar yapılabilmektedir. Ense saydamlığı (NT) testi ise, bebeğin boynu arkasındaki yarı saydam doku alanını ölçer. Kromozomunda anormallik olabilen bebeklerin, gebeliğin 3. ayına kadar boynunun arkasında daha fazla sıvı birikecektir. Ense saydamlığı taraması gebeliğin 11. haftasından sonra yapılabilir. Bu nedenle ikili testin en yaygın zamanı hamileliğin 11 ile 14. haftaları arasıdır.
İkili Tarama Testi (Üç Aylık Test) Kimlere Yapılır?
İkili tarama testi, hamilelik döneminin ilk 3 aylık evresinde (ilk trimester) anne yaşı, gebelik haftası ve anneye dair diğer bilgilere ek olarak bebeğin ense kalınlığı, serbest b-hcg ve papp-a maddelerine dair sonuçları da içeren önemli bir tetkiktir.
İkili testte fetüsün ultrasonografi (usg) ile incelenmesi ve annenin kan dolaşımındaki gebelik ile ilgili çeşitli maddelerin düzeyinin tespiti gerçekleştirilir. Ultrasonografi ses dalgalarını kullanarak anne rahmindeki bebeğin görüntülenmesini sağlar. USG ile bebeğin pozisyonu, büyüklüğü, tahmini doğum zamanı hesaplanabilir ve fetal organların gelişimine dair olası sorunlara işaret eden bulgular incelenebilir.
Nukal translusensi olarak ifade edilen bebeğin ense kalınlığı 11 ve 14 gebelik haftaları arasında gerçekleştirilen özel bir ultrasonografi incelemesidir. Bu test temel olarak bebeğin ensesindeki boşlukta sıvı birikiminin incelenmesine dayanır.
Ense bölgesindeki boşluk bütün fetüslerde mevcut olan bir durumdur. Ense kalınlığının yüksek olarak tespit edilmesi çoğunlukla down sendromu ve diğer kromozomal hastalıklara işaret eden bir bulgu olarak kabul edilebilir. Bu test, ortalama %70 doğruluk oranına sahiptir ancak %5 ihtimalle test sonucu yanlış pozitif olarak sonuçlanabileceği için dikkatli olunmalıdır.
İkili Tarama Testi Yaptırmamak Mümkün mü?
Başlangıcı 1995 yılına dayanan birinci trimester prenatal (doğum öncesi) tarama testi, zorunlu bir uygulama değildir ancak ilerleyen zamanlarda gerçekleştirilen testlere göre Down sendromu riskini daha net olarak ortaya koyması ve olası riske yönelik olarak yapılacak tanısal girişimlere olanak sağlayabilmesi açısından bu tetkiklerin yapılması önerilir. İkili tarama testi invaziv bir yöntem içermez ve tarama testleri sonucunda sadece potansiyel anomali riskinin ortaya konduğu unutulmamalıdır.
İkili Tarama Testi Sonucu Nasıl Değerlendirilir?
Gebeliğin ilk trimesterinde sağlık kuruluşlarına yapılan başvuru sonrası bir takım maddelerin kan düzeyleri ikili tarama testi kapsamında değerlendirilir. Gebelik ilişkili plazma proteini A (PAPP-A) ve insan koryonik gonadotropin (hcg) hormonu, kan düzeyi incelenen bu maddeleri oluştururlar. Yapılan biyokimyasal analizler sonucunda bu maddelerin kan düzeylerinin yüksek olarak tespit edilmesi kromozomal anormalliklerin varlığı ya da nöral tüp defekti gelişimi açısından yüksek riskli olarak kabul edilir.
İlk trimesterde ölçülen PAPP-A düzeyinin yüksek olarak tespit edilmesi fetüsteki olası anensefali ya da spina bifida gibi nöral tüp defekti rahatsızlıklarına işaret edebilir. Bu rahatsızlıklarda genel olarak beyin, omurilik ya da bu dokuların korunmasını sağlayan kemik yapıları ile ilgili gelişim problemleri mevcuttur.
İkili tarama testi Down Sendromu ve Trizomi 18 gibi kromozomal hastalıklara dair risk konusunda da bilgi sağlayabilir. Hamilelik hormonu olarak da bilinen hCG düzeyinde çeşitli durumlara bağlı olarak değişiklikler meydana gelebilir. Genel olarak normalden yüksek tespit edilen hCG seviyesi Down Sendromu riski ile ilişkili kabul edilirken, düşük olması ise Trizomi 18 hastalığı riskine işaret edebilir.
İkili tarama testi sonuçları sadece bu genetik anormalliklere dair risk düzeyinin belirlenmesini sağlar. Ortalama olarak her 100 kadından 1’inde ikili tarama testi sonuçları pozitif olarak tespit edilir. Anormal test sonuçları varlığında hekimler tarafından kesin tanıya yönelik olarak amniyosentez ile amniyotik sıvıdan örnek alınması ya da koryon villus örneklemesi adı verilen plasental doku alınması gibi invaziv tetkiklere başvurulabilir.
Negatif sonuçlar ise bu hastalıkların gelişme riskinin düşük olmasına işaret eder ancak risk hiçbir zaman 0 olarak düşünülmemelidir.
İkili Tarama Testi Kesin Sonuç Verir Mi?
Hamileliğin erken dönemlerinde test yaptırarak bebeklerinizin sağlığını kontrol altına almanız sizin ve bebeğinizin geleceği açısından önemlidir. Burada oldukça önemli rollerden birini üç aylık test alır. Bu test gelecekteki sorunları önceden tespit etmede çok önemlidir. Peki, testin sonuçları kesin midir?
Bu test birkaç testten oluştuğundan başarı şansı testlere göre değişkenlik gösterir. Genel olarak % 70 ile %95 arasında başarı şansına sahip bu tarama başka testlerle desteklendiğinde daha yüksek bir başarıya sahiptir. Uzman doktorlarınızla görüşerek gerçekleştireceğiniz testler ile bebeklerinizin sağlığını kontrol altına almalı ve karşılaşılacak olası durumlara karşı önden hazırlıklı olmalısınız.
Referans:
https://denizlidh.saglik.gov.tr/TR,33381/biyokimya.html
https://www.urmc.rochester.edu/ob-gyn/maternal-fetal-care/genetics/services/tests-duringpregnancy.aspx
İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun oldu. Yıllardır çalıştığı özel kliniğinde, perinatoloji alanında uzmanlaşmıştır.
